Bij veel (voornemens tot) wetgevende maatregelen zijn verschillende rechten en grondbeginselen uit het VN-verdrag handicap van toepassing. Mensen met een arbeidsbeperking zouden bij de totstandkoming van deze wetten betrokken moeten worden. Dat zegt het College voor de Rechten van de Mens in een recent advies. Martine Schuijer, projectleider ‘Op naar de 25.000 banen’, begroet dit voorstel. “Het kan een middel zijn om regels minder complex te maken en de uitvoeringspraktijk te verbeteren.”

Het College voor de Rechten van de Mens maakt zich sterk voor de positie van mensen met een arbeidsbeperking op het vlak van stage, werk, inkomen en wonen. In januari organiseerde het College vier ronde tafelgesprekken met mensen die zelf van jongs af aan een arbeidsbeperking hebben en vertegenwoordigers van organisaties die opkomen voor hun belangen. Mede op basis van deze bijeenkomsten, bracht het College eind februari een breed advies uit over de positie van mensen met een arbeidsbeperking van jongs af aan in het licht van het VN-verdrag handicap.

Inclusieve mindset
Martine Schuijer heeft het advies met interesse gelezen. De directeur van de Stichting Nederland Onderneemt Maatschappelijk! is geen onbekende met de materie. Al sinds het prille begin van de Banenafspraak is ze via ‘Op naar de 100.000 banen’ betrokken bij de pogingen om werkgevers te informeren en inspireren rond dit onderwerp. Sinds september is ze ook actief als projectleider van ‘Op naar de 25.000 banen’, gericht op overheidswerkgevers. “Het College rept van de wenselijkheid van een ‘nieuwe mindset’. Dat lijkt me in algemene zin juist. In het advies wordt wat mij betreft wel iets te snel voorbij gegaan aan het feit dat deze mindset al aanwezig is bij de werkgevers die invulling geven aan de Banenafspraak. Daar is een inclusieve beweging ontstaan waarin niet de arbeidsbeperking centraal staat, maar de mogelijkheden die mensen hebben.”

Gewoon en bijzonder verdrag
In het advies wordt uiteengezet dat het VN-verdrag handicap een bijzonder én een gewoon verdrag is. Bijzonder aan het VN-verdrag is dat het de betrokkenheid van mensen met een beperking zelf bij de totstandkoming van wetgeving en beleid voorschrijft, ook omdat mensen met een beperking dragers zijn van mensenrechten die aan het verdrag ten grondslag liggen. Centraal staan de mensen zelf. Niet hun beperking staat voorop, maar hun menszijn, hun waardigheid. Tegelijkertijd is het een gewoon verdrag waarbij internationale en nationale (constitutionele) regels voor uitleg, binding en doorwerking gelden.

Het College adviseert de regering om bij de totstandkoming van wetgeving die mensen met een arbeidsbeperking van jongs af aan raakt, anders dan tot dusverre het geval, uit eigen beweging een zichtbare beoordeling van ontwerpwetgeving in het licht van het VN-verdrag te verrichten.

Stages
In het advies concludeert het college dat studenten met een beperking – om dezelfde mogelijkheden te hebben als hun medestudenten – tijdens hun stage voorzieningen moeten kunnen krijgen. “Daar sluit ik me vanzelfsprekend bij aan. Het advies merkt overigens ook op dat een goede informatievoorziening over de beschikbaarheid van – en budgetten voor – deze voorzieningen, een groot deel van de aanwezige barrières weg kunnen nemen. Dat zien we aan werkgeverskant ook. Er is nog steeds teveel onbekendheid over wat er allemaal precies kan en te vaak is nog onduidelijk waar de juiste informatie te vinden is.”

Werk
Om mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen en te houden, noemt het College het van cruciaal belang dat publieke en private werkgevers mensen met een arbeidsbeperking in dienst nemen. “Ik denk dat we daar toch echt van een ommekeer kunnen spreken. De Banenafspraak draait niet alleen om aantallen, maar is een ook proces naar een meer inclusieve arbeidsmarkt. De resultaten van de afgelopen jaren zijn bemoedigend. Steeds meer werkgevers geven een kans aan mensen met een arbeidsbeperking omdat ze zien dat het goed is, voor zowel hun eigen organisatie als de maatschappij als geheel.”

“In het rapport wordt het belang van werk voor mensen met een arbeidsbeperking trouwens mooi omschreven,” zegt Schuijer. “Er staat: ‘Werk is inkomen, maar ook onder de mensen zijn, een netwerk opbouwen, mee kunnen doen, een bestaan opbouwen, toekomstperspectief hebben, een doel hebben, leren en jezelf verder kunnen ontwikkelen, bij kunnen dragen aan de samenleving en erbij horen.’ Dat sluit natuurlijk naadloos aan bij onze overtuiging en de ervaringen die we de afgelopen jaren hebben opgedaan.”

Banenafspraak als indicator
De cijfers achter de Banenafspraak vormen een van de indicatoren uit het programma ‘Onbeperkt Meedoen!’ waarmee het kabinet gehoor wil geven aan het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap. In aanloop naar een debat over de voortgang van de implementatie van dit VN-verdrag, heeft coördinerend minister Hugo de Jonge van VWS de Tweede Kamer onlangs een breder beeld gegeven van de inspanningen op dit vlak.

Checklist
Het College adviseert de regering om wetgeving die mensen met een arbeidsbeperking van jongs af aan raakt, al tijdens de totstandkoming, zichtbaar te beoordelen in het licht van het VN-verdrag. Om de regering – of indieners van initiatiefvoorstellen – hierbij behulpzaam te zijn, heeft het College een checklist opgesteld.

De checklist omvat een grondbeginselencheck, een rechten- en verplichtingencheck en een coördinatiecheck. De lijst kan ook handvatten bieden aan anderen die een beoordeling van ontwerpwetgeving willen plaatsen in het licht van het VN-verdrag handicap, waaronder uiteraard ook mensen met een arbeidsbeperking zelf of mensen en organisaties die opkomen voor hun belangen.

“Het College noemt veel regelgeving complex en schrijft dat er in de uitvoeringspraktijk te weinig maatwerk wordt geboden,” constateert Schuijer met instemming. “De participatie van mensen met een arbeidsbeperking bij de totstandkoming van relevante wetgeving kan zeker een middel zijn om de complexiteit te verminderen en de uitvoeringspraktijk te verbeteren. Daarbij zij opgemerkt dat bij wetgeving alle belangen meegewogen moeten worden en er bij tegengestelde belangen gezocht moet worden naar werkbare compromissen, die geen bureaucratie meebrengen.”

Download het advies en de checklist op de website van mensenrechten.nl