Na bijna drie jaar als ‘inspirator’ van de overheid voor de Banenafspraak zit mijn termijn erop. Dat was het dan. Het bracht me een mooi afscheid op het Ministerie van SZW, met veel betrokken spelers vanaf het eerste uur van de Banenafspraak. Zelfs een filmpje waar veel te aardige dingen tegen me gezegd werden.
Net voor deze bijeenkomst voerde ik een evaluatiegesprek met minister Carola Schouten, die gelukkig uitstekend op de hoogte is. Ook als Kamerlid acht jaar geleden was ze al de meest betrokken en best geïnformeerde. Trouwens een gegeven dat me positief stemt voor de toekomst van de Banenafspraak. Maar in dat gesprek gaf ik haar ook een samenvatting van mijn indrukken na drie jaar bij de overheid. Die wil ik u natuurlijk niet onthouden.
Dé overheid bestaat niet. Het is een veelkoppig monster, want hoe kun je een kleine basisschool vergelijken met een universiteit. Of de politie met een ministerie en ga zo maar door. Doch iedereen heeft dezelfde opdracht. Voor de overheid was het “quotum” dus eigenlijk al ingevoerd. En dan krijg je verzet, dan schieten mensen in de stand van ‘het kan niet bij ons’. Bij het bedrijfsleven ligt dat anders, daar geschiedt het op basis van vrijwilligheid. Daar doet het ene bedrijf veel en de ander niks, maar de aantallen worden wel gehaald.
Mijn eerste advies is dus: niet zo rigide zijn. Doe veel waar dat kan, wat minder waar het moeilijk is. Juist dat is met allen voor de klus staan.
Het tweede advies is: gooi de deuren open en wees nieuwsgierig naar elkaar. Waarom kan het ene waterschap, of die ene MBO-school het wel halen en de ander niet? Leer van elkaar en wil niet altijd zelf het wiel uitvinden.
Het derde advies: creëer eigenaarschap. Doe dat het liefst hoog in de organisatie of in ieder geval bij mensen met mandaat. Laat die eigenaar niet afhankelijk zijn van parafen van anderen.
Het vierde advies: koester je goede voorbeelden. Draag ze uit! Er zijn er in de overheid net zoveel te vinden als in het bedrijfsleven, dus leer ervan, ga er kijken en wees er trots op.
Verbonden daarmee is ook mijn vijfde en laatste aanbeveling: zet je ambassadeurs op een voetstuk! Wat een leuke mensen heb ik ontmoet. Daar zit echt geen verschil met het bedrijfsleven. Soms zijn ze zelf ook gedreven omdat ze in de persoonlijke levenssfeer mensen met een arbeidsbeperking kennen, van ver of van dichtbij. Dan kan de directeur IT van een grote organisatie de sterkhouder van de Banenafspraak worden en die organisatie met duizenden medewerkers meeslepen naar een succesvolle invulling. Maak hen de boegbeelden van de overheid.
En nee, hoewel het vinden van kandidaten niet altijd makkelijk is: ze zijn er echt en in alle groepen: van hoger tot lageropgeleiden. Soms is het wel nodig verder te kijken dan je neus lang is en creatief te zoeken. Maar het kan. En het gaat lukken, daar ben ik van overtuigd. (En als boegbeeld van het project ‘Op naar de 100.000 banen blijf ik onverminderd bij de uitvoering van de Banenafspraak betrokken. U bent dus nog niet van mij af).
Aart van der Gaag is boegbeeld van het project ‘Op naar de 100.000 banen’, opgezet om werkgevers te informeren en inspireren rond de Banenafspraak. Dit is zijn laatste column als inspirator voor overheids- en onderwijswerkgevers.
