Resultaten Banenafspraak publieke sectoren

Minister Hanke Bruins Slot van BZK heeft de Tweede en de Eerste Kamer geïnformeerd over de voortgang van de werkagenda’s Banenafspraak van de overheids- en onderwijssectoren.

Dat doet zij mede namens de onderwijsministers volgens een afspraak uit het bestuurlijk akkoord van 2019. In dat jaar sloten toenmalig BZK-minister Kajsa Ollongren en staatssecretaris Tamara van Ark (SZW) een bestuursakkoord met alle overheidssectoren, om een impuls te geven aan hun aandeel van 25.000 in de 125.000 extra banen. In het akkoord werd onder meer afgesproken dat alle sectoren een ‘werkagenda’ zouden maken, inclusief bijbehorende planning en baanprognose. Overheidsorganisaties gingen elkaar aanspreken op hun inspanningen en de realisatie ervan. Het ministerie van BZK monitort de voortgang en informeert elk jaar de Tweede Kamer.

Aantallen blijven achter
In de jongste brief informeert minister Bruins Slot de Kamer over de rapportages van de publieke sectoren over de realisatie van 2021. Daaruit blijkt dat nog steeds niet alle sectoren een volledig inzicht hebben in de cijfermatige voortgang. Alle rapportages naast elkaar leggend komt naar voren dat de gerealiseerde aantallen banen bij de meeste sectoren achterblijven. De bestuurders van deze sectoren beseffen dat zij een inhaalslag moeten maken om de komende periode meer banen te realiseren.

Daarnaast wordt ook over de sectoren heen samengewerkt. De minister noemt het bovensectorale initiatief ‘Op naar de 25.000 banen’ als een goed voorbeeld van hoe overheids- en onderwijswerkgevers niet alleen afzonderlijk maar ook gezamenlijk optrekken.

Overheidssectoren

Gemeenten
In 2021 hebben de gemeenten gezamenlijk 5.796 banen ingevuld. Daarmee hebben zij de doelstelling van 5.250 banen in 2023 al behaald. Met deze relatieve realisatie van 110,4 % behalen de Nederlandse gemeenten gezamenlijk hun quotum ruim. Toch geeft de VNG aan dat de resultaten tussen gemeenten heel verschillend zijn. Zo twijfelt 29 % van de gemeenten of ze hun individuele einddoelstelling kunnen halen. Gemeenten ervaren dat het vinden van kandidaten uit het doelgroepenregister steeds moeizamer gaat.

Provincies
De provincies waren jaar op jaar koploper maar komen nu op een realisatiepercentage van 94,2 %. Het Interprovinciaal Overleg meldt dat de twaalf provincies gezamenlijk 355 FTA* hebben gerealiseerd, terwijl 377 de doelstelling was. Ondanks de groei van 14 FTA ten opzichte van
2020 halen de provincies dit jaar het quotum niet. De provincies noemen de coronapandemie als eerste vertragende factor bij het realiseren van banen.

Waterschappen
De Waterschappen hebben tot en met 2021 297 banen gerealiseerd voor mensen met een arbeidsbeperking en daarmee 60,2 % van het quotum voor dat jaar behaald. Het absolute doel was 493 FTA. De monitorrapportage van de waterschappen gaat niet in op de ondernomen activiteiten. Medewerkers uit de doelgroep Banenafspraak werken in een grote diversiteit aan functies, van schoonmaak tot data-analyse, en in toenemende mate binnen het primair proces.

Rijk
In 2021 realiseerde de sector Rijk 3.203 FTA. Dat is 69 % van het quotumdoel van 4.674 banen. In 2020 werd 65 % van het doel van 4.072 banen gerealiseerd en in 2019 59 % van het doel van
3.531 banen. Ministeries zijn als werkgever zelf verantwoordelijk voor de realisatie van het aantal afgesproken banen. De resultaten verschillen tussen ministeries.
Op dit moment wordt een centrale financieringsconstructie ingericht binnen alle departementen om te zorgen dat de nog te realiseren banen kunnen worden gefinancierd. Hieruit kunnen voor eind 2023 onder meer maximaal 900 banen worden gecreëerd bij Binnenwerk. Daarnaast wordt extra ingezet op social return.

Defensie
Defensie heeft 409 FTA aan reguliere banen gecreëerd, waarmee de realisatie 59 % bedraagt. Het absoluut doel lag voor 2021 op 694 FTA. Zou de relatieve realisatie inclusief social return** zijn geweest, dan stijgt Defensie over het verslagjaar van 59 naar 88 % want juist door middel van social return zijn nog eens 201 FTA gerealiseerd.

Politie
De doelstelling bij de politie voor 2021 was 599 FTE, waarbij het quotum geen betrekking heeft op de executieve functies. De realisatie bedroeg 660 FTE, waarvan 515 via inhuur en 145 in directe dienst. Daarmee bedraagt de realisatie 110 %. De instroom vanuit de groep arbeidsbeperkten steeg van 297 banen eind 2019, via 413 banen eind 2020 naar 660 banen eind 2021.

Het korps organiseert proeftuinen om het werk zo veel mogelijk ondersteunend aan het operationele proces te laten zijn. Collega’s uit het doelgroepregister zijn in uiteenlopende functies werkzaam. Onder meer als audiospecialisten, digitale surveillant, webwinkelsurveillant, technisch specialist gegevensdragers, cameratoezichtspecialist, intake- en servicemedewerker, digitaal data-analist en tactisch analist.

Universitaire medische centra
De umc’s hadden als absoluut doel 2.264 FTA. Zij realiseerden tot en met 2021 616 FTA exclusief social return. Dat is een relatieve realisatie van 27 %. Inclusief social return waren het 672 FTA, dat is 30 %.

De umc’s vormen de enige zorgsector die onder de publieke sectoren valt. Daarmee is hun opgave aanzienlijk zwaarder dan de opgave van de andere zorgsectoren die onder de marktsector vallen.
Het veelvuldig thuiswerken als gevolg van corona heeft duidelijk impact gehad op de invulling van de Banenafspraak. In het zorgproces zelf zijn vooral hoogwaardige en goed opgeleide zorgprofessionals werkzaam.

Onderwijssectoren

Funderend onderwijs
In het funderend onderwijs worden de cijfers nog niet bijgehouden, omdat de sector een groot aantal schoolbesturen kent en de kwantitatieve aantallen niet bij ieder schoolbestuur opgehaald kunnen worden. Vanaf verslagjaar 2022 gaat het Ministerie van OCW schoolbesturen verplichten om te rapporteren over de Banenafspraak. Zo kan alsnog worden gemonitord hoeveel banen er in het funderend onderwijs gerealiseerd zijn en welke acties schoolbesturen hebben ondernomen.

Middelbaar beroepsonderwijs
De MBO Raad kan geen absolute aantallen van de realisatie geven, omdat er geen rapportageverplichting in de sector is. De MBO Raad heeft wel een uitvraag gedaan die instellingen op vrijwillige basis konden invullen. Op basis daarvan is het realisatiepercentage over 2021 35 % van de doelstelling. Welk getal er bij de absolute doelstelling hoort vermeldt de brief van de minister niet.

Hoger beroepsonderwijs
Niet alle hogescholen hebben deelgenomen aan de meting. Op basis van de bekende cijfers was de realisatie in 2021 328 FTA van de beoogde 953, wat neerkomt op 34,4%. Het vermoeden bestaat dat het daadwerkelijke realisatiepercentage iets hoger ligt dan 34,4% omdat een aantal goed presterende hogescholen geen onderdeel waren van de meting.

Universiteiten
De universiteiten hadden eind 2021 in totaal 919 banen gerealiseerd. Daarmee komt het realisatiepercentage op 48,7 %. Daarnaast heeft social return tot 83 FTA extra gerealiseerde banen geleid. Zo komen de universiteiten op een percentage van 53,1 % inclusief social return.

Onderzoeksinstellingen
Het doel van 2021 was voor de onderzoeksinstellingen 109,61 FTA. In werkelijkheid is er 54,6 FTA aan banen gecreëerd. Daarmee komt de realisatie op 49,8 %. De beperkte stijging van het aantal banen
ten opzichte van 2020 wordt geweten aan de coronaperiode. De focus lag, net als in 2020, op het behoud van al gecreëerde banen. Verder gaat het bij de onderzoeksinstellingen vaak om functies waarin hoogopgeleide kandidaten werken en deze kandidaten zijn moeilijk te vinden.

Tekst: Klaas Salverda

* FTA staat voor Fulltime Arbeidsparticipant. 1 FTA = 25,5 uur per week. Dit was in 2012
het aantal uren dat werkende wajong’ers gemiddeld werkten en wordt sindsdien als eenheid
gebruikt om het aantal onder de Wet banenafspraak gerealiseerde banen te tellen.

** Social return telt vooralsnog niet mee bij de organisatie die de opdracht heeft verstrekt, maar bij de opdrachtnemer in de marktsector. Als de voorgenomen Wet Vereenvoudiging Banenafspraak zou worden aangenomen, maakt het niet meer uit wie de banen realiseert. Hierop vooruitlopend rapporteren sommige sectoren hun realisatie via social return nu al.