Een grote meerderheid van de Eerste Kamer is voor een grondwetswijziging, die discriminatie op grond van handicap of seksuele gerichtheid expliciet verbiedt. Een initiatiefvoorstel van D66, GroenLinks en PvdA werd met 58 tegen 15 stemmen aangenomen.

Om de wijziging gedaan te krijgen, moet hetzelfde voorstel na de verkiezingen nog een keer door de Tweede en de Eerste Kamer. Dan is wel een tweederdemeerderheid nodig.

De eerste zin van Artikel 1 luidt: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. In de tweede zin wordt gezegd dat discriminatie niet is toegestaan op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook. Daaraan worden twee expliciete non-discriminatiegronden toegevoegd, namelijk handicap en seksuele gerichtheid.

Handicap en discriminatie
De grondwetswijziging zegt eigenlijk dat iemands seksualiteit en fysieke beperkingen geen grond mogen zijn om diegene te belemmeren in diens functioneren. De discriminatiegrond handicap is al jaren de basis van de meeste klachten die binnenkomen, zo blijkt ook uit de jaarverslagen van het College voor de Rechten van de Mens.

VN-verdrag en protocol GroenLinks senator Farah Karimi herinnerde bij de behandeling aan het VN-verdrag voor mensen met een handicap, dat Nederland allang heeft geratificeerd en dat is ook doorgevoerd in de Wet gelijke behandeling van mensen met een handicap of chronische ziekte. Het ‘facultatief protocol’ dat bij het VN-verdrag hoort, is echter nog steeds niet ondertekend. Dat protocol is belangrijk omdat het ruimte maakt voor het individuele klachtrecht, zodat burgers zich ook ergens op kunnen beroepen.

Minister Tamara van Ark voor Medische Zorg en minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken zijn ermee bezig. Zij zullen voor 17 maart, voor de verkiezingen, een brief aan beide Kamers sturen over de stand van zaken van de ratificatie van het protocol.

Handicap of beperking?
Andere Kamerleden stelden de vraag aan de indieners waarom is gekozen voor de term ‘handicap’ in plaats van ‘beperking’. 50 Plus kamerlid Martine Baay: ‘In zijn algemeenheid roept de term handicap een beeld op van iemand in een rolstoel of met een prothese. Weinig mensen zullen zich realiseren dat hier ook chronische ziekten onder vallen.’

Daarnaast moet onder handicap ook psychische ziekte worden verstaan. Dat is belangrijk, aldus de fractie van D66, omdat patiënten die daaraan lijden, vaak het slachtoffer worden van discriminatie: ‘Hun komt dus echt die expliciete bescherming uit de Grondwet toe.’

De initiatiefnemers sluiten qua interpretatie van de grond handicap aan bij het eerdergenoemde VN-verdrag. Volgens dat verdrag omvat het begrip ‘personen met een handicap’ ook personen met een langdurige fysieke, mentale, intellectuele of zintuiglijke beperking. Een beperking die hen (in wisselwerking met diverse drempels) kan beletten om volledig en effectief op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving. Chronische ziekte valt daar dus ook onder.

Arbeidsbeperking en banenafspraak
Minister Kajsa Ollogren van BZK, die ook aanwezig was bij het debat, noemde in het kader van de aanpak van discriminatie speciaal de 125.000 banen die momenteel voor arbeidsgehandicapten worden gerealiseerd. Zij herhaalde ook hier dat de overheid haar aandeel van 25.000 banen in de banenafspraak onverkort moet realiseren. Ook al is het best lastig om dit te doen, zeker onder de huidige coronacrisis.

Het kabinet staat helemaal achter het initiatiefwetsvoorstel. Het vindt dat het tot de kernwaarden van de Nederlandse samenleving behoort om te zeggen dat discriminatie op grond van handicap en seksuele gerichtheid niet wordt getolereerd. En dus ook dat het past om dit expliciet in artikel 1 van onze Grondwet te verankeren.

Tekst: Klaas Salverda