De Banenafspraak is halverwege, hoe nu verder? Deze vraag bespreken we tijdens de Maand van de 1000 Voorbeelden. Dat doen we ook met Ton Wilthagen, hoogleraar ‘Institutionele en juridische aspecten van de arbeidsmarkt’ aan de Universiteit Tilburg. Recent schreef hij het White Paper: ‘De arbeidsmarkttransitie: naar meer waarde en meer werk’.

Ton Wilthagen. Foto: Tilburg University

In het White Paper bespreekt Wilthagen meerdere ‘vaarroutes’ die volgens hem nodig zijn om te komen tot een arbeidsmarkttransitie. In zijn analyse heeft Nederland behoefte aan zo’n transitie omdat er nog zoveel mensen aan de kant staan zonder baan of vorm van werkzaamheden. “Ik werk vanuit de positieve houding: het kan echt beter en er is een duidelijk momentum. De brede welvaart, de brede kijk op de waarde van werk is het uitgangspunt. Werk is nog steeds de koninklijke route naar de bredere participatie in de maatschappij. Daarom moet je zuinig zijn op het werk en het menselijk kapitaal dat je in Nederland hebt.”

Een prestatie
Volgens Wilthagen kan de Banenafspraak een belangrijke route zijn op de nieuwe arbeidsmarkt. “Binnen de context van het huidige systeem is de Banenafspraak een prestatie. Het is positief dat werkgevers bezig zijn met inclusie. Het is sowieso goed dat de afspraak er is. Maar we moeten meer doen om deze Banenafspraak te ondersteunen.”

Daarbij denkt Wilthagen aan een verbreding van de doelgroep Banenafspraak, hoewel hij met dat begrip weinig aan kan vangen. “Alleen de term al. Ik val in het doelgroepregister… Ik wordt er bijna bang van. Maar een vorm van verbreding is mogelijk. Dit valt echt niet uit te leggen. En waarom is er selectie op de arbeidsmarkt tussen mensen die officieel wel ergens voor meetellen en mensen die wel heel erg veel op deze groep lijken? Ook voor werkgevers is het te bureaucratisch en te ingewikkeld. Die ingewikkeldheden moet je eruit halen.”

Meer geluk
De Tilburgse hoogleraar heeft ook kritiek. “Het punt is, waarom sloten we destijds meteen Sociale Werkvoorziening af? Er is iets nieuws begonnen en daar werd meteen een bezuinigingsresultaat van geëist. Dat levert nu problemen op. Al was het alleen maar omdat er een groep mensen is voor wie de toegang tot een baan bij het bedrijfsleven of de overheid nog een stapje te ver is. Een ander aandachtspunt is de stabiliteit van de banen. Als veel mensen in de flexibele schil zitten, maar wel behoefte hebben aan structuur dan weet ik niet of dat tot duurzame resultaten kan leiden.”

Daarom wijst Wilthagen er op dat er meerdere routes nodig zijn op een echt inclusieve arbeidsmarkt. “De Banenafspraak moet zeker blijven, prima. Maar we moeten meer doen. Laten we anders gaan kijken naar werk. Mensen zijn eenzaam, er is een energietransitie aan de gang. Als we die uitdagingen koppelen aan de arbeidsmarkt, ligt er gouden kans om te komen tot meer geluk in onze maatschappij. Het zal niet van vandaag of morgen lukken. Maar het kan wel.”

Luister ook naar ons podcastinterview met Ton Wilthagen: